Alevi-Bektaşi inancında Kerbela Yas-ı

(Muharrem ve Hızır orucu)

”Zalimin zulmüne karşı çıkmamak, mazluma yapılacak en büyük

kötülüktür. Ben zalimlerle birlikte varlık içinde yaşamayı alçaklık

sayarım. Zalime karşı gelerek bulacağım ölümü ise yücelik sayarım…”.

( İmam Hüseyin)

Her inançta olduğu gibi Alevi-Bektaşi inancınında kutsal günleri, ibadetleri vardır. Öncelikle Alevilikte  ibadetin yeri, şekli, zamanı, mekanı yoktur. Alevilikte esas olan ibadet, her zaman kamili (olgun) insan olmaya çalışmak, kendine reva görmediğini başkasına reva görmemektir.. Alevilerce en önemli kutsal geleneklerden biri Muharrem orucu (Kerbela yası) ve Aşure Günüdür.

Kerbela Yas-ı Muharrem Orucu ve Aşure günü

İsteyen Alevi-Bektaşiler hicri takvimin 1.inci ayında, 1-10 Muharrem tarihleri arasında Kerbela şehitleri anısına 10-12 gün oruç tutarlar. Tarihte başka inançlarda da kutsal sayılıp tutulan bu orucu Aleviler esas olarak 10 Muharrem 61 Hicri (10 Ekim 680) günü Emevi Halifesi Yezid’in emriyle Hz. Muhammed’in torunu ve Hz.Ali’nin oğlu İmam Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilmesi dolayısıyla tutarlar. Tarihe Kerbela Olayı olarak geçen bu olay;

Muaviye tarafından halife tayin edilen Yezid, babasının ölümünden sonra ilk iş olarak özellikle Hz. Hüseyin’in muhakkak kendisine biat etmesini, reddederse öldürülmesini emir veriri. Hz. Hüseyin’in Yezid’e biat etmeyeceğini bildiri.. Küfe (şehri) halkı  Hz. Hüseyini Kûfe’ye davet edip, kendisini halife olarak tanıyacaklarını bildirdiler. Bu davetin ve Kerbela olayının sosyal ekonomik boyutları da vardır. Yoksul halk genel olarak Yezid’in yönetiminden memnun değil ve ona karşı bir ayaklanma içindedirler. Hz. Hüseyin’in Küfye doğru yola çıktığını haber alan Yezit, Kerbela Çölünde, İmam Hüseyin’le 73 kişi, ayrıca kadın ve çocuklardan oluşan Kervanın önünü, büyük bir orduyla keser. 1-10 Muharrem günleri onları aç susuz bıraktıktan sonra,  nihayet 10 Ekim 680 (Hicri 10 Muharrem 61) günü, Hz. Hüseyin, Yezid’in ordusuna karşı anlamlı bir konuşma yapar, Fakat karşılığı ya biat ya ölüm olur.. Çok dengesiz bir şekilde başlayan savaşta Hz. Hüseyin’le birlikte olan 72 kişi teker teker savaş meydanına çıkıp  dövüşerek şehit olur.. En son kalan Hz. Hüseyin’le bir türlü baş edemezler Yezid’in ordusu, sonunda Şimr’in emriyle her yandan hücum edilerek Hz. Hüseyin oklanarak şehit edilir.

İmam Hüseyin Aleviler için bir direniş abidesi olmuştur. Bu çirkin savaşın en küçük kurbanı ise, daha altı aylık bir bebek olan  Hz. Hüseyin’in oğlu Ali Asgar’dı. Kadınlarla birlikte, İmam Hüseyin’in hasta olan  küçük oğlu İmam Zeynel Abidin bu katliamdan kurtulur.

Aleviler, bu acı olayı Oniki İmamlar ile de bütünleştirerek, 1 Muharrem’den başlamak üzere oniki gün oruç tutarlar. Buna Matem Orucu da denilmektedir. Oruç süresince su içilmeden sulu içeceklerle yetinilmesi, hayvan kesilmemesi, düğün, eğlence yapılmaması vb. gibi uygulamalar İmam Hüseyin’in matemini simgelemektedir. Yine oruç günlerinin akşamlarında Dedelerce Kerbela Olayını konu alan Fuzuli’nin “Saadete Ermişlerin Bahçesi” gibi kitaplar okunur, Alevi ozanlarının Kerbela Olayı’nı konu alan deyişler “mersiyeler” okunur.

  Pir Sultan Abdal’ım ellerim bağlı
  Yezidin elinden ciğerim dağlı
  Muhammed torunu Ali’nin oğlu
  Su içmeyip şehid olan Hüseyin

  Kerbela Cananı candan ayıran

  Kerbela Şerefı şandan ayıran

  Kerbela islamın yüz karasıdır

  Kerbela vicdanla kin arasıdır. 

     (Ali Rıza Gülçiçek)

Bu orucun sonunda Aşure günü yapılır. O gün pişirilen ve en az 12 değişik malzemeden oluşan, (Kerbelada yenilen son yemek) Aşure tatlısı da İmam Hüseyin’in oğlu İmam Zeynel Abidin’in Kerbela’da kurtulmasına yolun sürmesine duyulan memnuniyeti ifade etmektedir.  Etli pilav ve Aşure’nin topluma dağıtılması  orucun bitiminde yani onikinci günü akşamı veya onüçüncü gün yapılmaktadır. Bu nedenle bugüne Aşure Günü de denilmektedir. Aşure ve Aşure günü başka olaylarla da simgeleştirilir, fakat esas anlamı: Kurtuluşu, acı tatlı yarin yanağından gayrı her şeyi  paylaşmayı simgeler..

Bu makale Danimarka Alevi Birliği Federasyonu  Yönetim kurulu üyesi Feramuz Acar tarafından hazırlanmıştır. Kendisine bu çalışması için teşekkür ederiz.